Per 1 januari 2015 krijgen alleenstaande ouders met een KGB een hoger KGB. Die verhoging noemt men de “alleenstaande ouderkop”. De alleenstaande ouderkop bedraagt maximaal € 3.050,-- per jaar.
In Nederland is al jaren geleden een Expertgroep Alimentatierechters opgericht om richtlijnen te geven aan familierechters, om in heel Nederland op dezelfde wijze recht te spreken in alimentatiezaken. Het is natuurlijk belangrijk dat er in heel Nederland op dezelfde manier beslissingen worden genomen. De richtlijnen van de Expertgroep, de Tremanormen, helpen daarbij.
Op het moment dat er bijvoorbeeld een nieuwe wet inwerking treedt, zoals per 1 januari 2015 met de Wet Hervorming Kindregelingen (WHK), geeft de Expertgroep een advies over de gevolgen van die wet. De Expertgroep, bestaande uit een aantal familierechters, bestudeert de wet en geeft vervolgens een advies. Er bestaat een gewoonte onder rechters om de richtlijn te volgen. Advocaten rekenen daar ook op.
De Expertgroep heeft het advies gegeven over de Wet Hervorming Kindregelingen en de eenouderkop. Dat advies houdt in, dat wordt geadviseerd om de verhoging van de eenouderkop in mindering te brengen op de behoefte van kinderen aan een bijdrage. Hetgeen alleenstaande ouders dus meer ontvangen aan kindgebonden budget, gaat van de behoefte van de kinderen af. De redenering is: het kindgebonden budget dat men ontvangt, vermindert de behoefte aan een bijdrage. Een extra kindgebonden budget (gevormd door de alleenstaande ouderkop) vermindert dus ook de behoefte aan een bijdrage. Een ouder die van overheidswege meer ontvangt, om in de kosten van kinderen te voorzien, heeft minder nodig (minder behoefte) van de andere ouder. Het gevolg is dat in veel gevallen de kinderalimentatie omlaag gaat. Soms blijft er zelfs geen behoefte over, en hoeft een vader helemaal geen kinderalimentatie meer te betalen. Dat wordt vaak als onrechtvaardig ervaren, zeker nu alleenstaande ouders geen alleenstaande ouderkorting meer ontvangen.
De Expertgroep heeft uitgelegd dat de beslissing is genomen na bestudering van de parlementaire geschiedenis, waarin staat hoe de wet WHK tot stand is gekomen. De Wet Hervorming Kindregelingen is tot stand gekomen, ondanks de mogelijke gevolgen daarvan voor alimentatie. Er is goed gelet op de gevolgen van de wet voor de alimentatie, en toch is de wet er gekomen. Daarom meent de Expertgroep dat haar advies juist is.
Niet iedereen is het daarmee eens. En niet alle rechters zijn het daarmee eens. Sommige rechters vinden het niet juist, dat alleenstaande ouders meer ontvangen van overheidswege, maar dat dat voordeel weer – deels – verdwijnt door het ontvangen van minder kinderalimentatie. Terwijl de alleenstaande ouderkorting ook al wegvalt. En dat het dan ook nog eens zo is, dat dat aan de moeder toegekende voordeel (van een hoger kindgebonden budget), eigenlijk terecht komt bij vaders, die daardoor minder kinderalimentatie hoeven te betalen. De overheid betaalt meer, en onderhoudsplichtige vaders betalen minder. Dus de overheid betaalt kosten, die eerst vaders betaalden. Vaders zijn natuurlijk onderhoudsplichtig voor hun kinderen op grond van de wet (artikel 1:404 Burgerlijk Wetboek). De overheid betekent eigenlijk: de maatschappij. In de kern luidt de discussie: de maatschappij gaat meer betalen, en de vaders minder. Is dat eerlijk?
Omdat dit een zeer principiële discussie betreft, houdt het de gemoederen in de juridische wereld bezig. Zo was er eerst een tweetal uitspraken van de Rechtbank Den Haag, waarin afgeweken werd van het advies van de Expertgroep (12 februari 2015 ECLI:NL:RBDHA:2015:1456 en 18 februari 2015 ECLI:NL:RBDHA:2015:1668). De rechtbank Den Haag weigerde de eenouderkop die de moeder extra ontving in de vorm van een hoger kindgebonden budget, in het voordeel van de vader uit te laten vallen. Het gebeurt niet vaak dat een rechter volledig ingaat tegen het advies van de Expertgroep. De rechtbank Den Haag vormde toen echter een uitzondering. Dit noemt men ook wel “de Haagsche lijn”.
Vervolgens weigerde ook de rechtbank Noord-Holland de Expertgroep te volgen in een uitspraak op 4 maart 2015 (ECLI:NL:RBNHO:2015:1704). En toen wisten advocaten en hun cliënten het natuurlijk niet meer: wat is nu de bedoeling? En waarom is het zo, dat men bij de ene rechtbank meer kinderalimentatie krijgt toegewezen, dan bij de andere rechtbank? Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Inmiddels hebben enkele Gerechtshoven uitspraak gedaan in deze kwesties, zoals Hof Amsterdam d.d. 21 april 2015 (ECLI:NL:GHAMS:2015:1584) en wordt door die Gerechtshoven wel het advies gevolgd van de Expertgroep. Bovendien volgde de rechtbank Noord-Holland in een beslissing d.d. 6 mei 2015 (C/15/215991 / FA RK 14 – 2639, niet gepubliceerd, wel vindbaar op de Kennisbank van Split-Online) de richtlijn weer. Dus: het extra kindgebonden budget vermindert de behoefte, en de kinderalimentatie gaat omlaag. Ook minister Asscher heeft zich d.d. 22 april 2015 uitgesproken, en het komt er op neer dat wordt gezegd: de Expertgroep had het extra kindgebonden budget wel, maar ook niet in mindering kunnen brengen op de behoefte. De beslissing van de Expertgroep hoeft dus niet per se een lagere kinderalimentatie op te leveren. De wet laat beide opties open, volgens de Minister. In de tussentijd heeft de Expertgroep haar advies gehandhaafd, en heeft er op gewezen dat er, bij “onaanvaardbare situaties” een toegesneden beslissing kan worden gewezen.
Om aan deze discussie nu eens een eind te maken, is bedacht dat de hoogste rechter, te weten de Hoge Raad, hier maar eens wat over moet zeggen. Er is inmiddels door het Gerechtshof Den Haag in procedure nummer ECLI:NL:GHDHA:2015:1288) een prejudiciële vraag gesteld aan de Hoge Raad. Het wachten is nu nog op een antwoord.