• bent u niet getrouwd, dan krijgt de moeder – automatisch – het gezag; de vader krijgt alleen het gezag als u het daar samen over eens bent, en er een aantekening wordt gemaakt in het zogeheten gezagsregister bij de rechtbank; bent u het er samen niet over eens, dan kan de vader aan de rechter een “vervangende toestemming” vragen en met een vervangende toestemming toch gezamenlijk gezag krijgen
• bent u wel getrouwd, dan krijgt u vanzelf samen het ouderlijk gezag, als het kind door uw echtgenoot erkend is voor het huwelijk
• bent u een geregistreerd partnerschap aangegaan, dan geldt het voorgaande ook.

Als men gaat scheiden, of uit elkaar gaat zonder getrouwd te zijn geweest, of wanneer een geregistreerd partnerschap eindigt, dan behoudt men vanzelf samen het ouderlijk gezag, als men dat ook had voor het eindigen van het huwelijk, de relatie of het geregistreerd partnerschap.

Indien het echter niet mogelijk is om het gezag samen uit te oefenen, dan kan de rechter worden gevraagd het gezamenlijk gezag te beëindigen. De rechter doet dat alleen als dat in het belang van het kind is, niet omdat u één van u beiden geen gezamenlijk gezag meer wil, en zelfs niet als u het daar samen over eens bent. De rechter vindt in het algemeen dat ouders het gezag samen moeten blijven uitoefenen na een scheiding. Ook vindt de rechter meestal dat die beslissing pas kan worden genomen, nadat de Raad voor de Kinderbescherming dat heeft onderzocht. De rechter zal vervolgens een beslissing nemen, en laten meewegen wat de Raad voor de Kinderbescherming heeft geadviseerd.