Het belang van algemene voorwaarden bij een consumentenkoop is niet te onderschatten. Lang niet alle bepalingen in dergelijke voorwaarden zijn echter zomaar rechtsgeldig.
In voorkomende gevallen worden er bedingen opgenomen die ronduit in strijd zijn met het recht, de zogenaamde zwarte lijst.
Vaker is er sprake van een schemergebied: een beding kan in strijd zijn met het recht, maar is dat niet perse. Dat is afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval. Deze bedingen zijn ondergebracht in de grijze lijst, te vinden in artikel 6:237 van het Burgerlijk Wetboek.
In dat artikel staan 14 grijze bedingen. Bepalingen, zo staat te lezen in de aanhef van artikel 6:237, waarvan wordt vermoed dat ze onredelijk bezwarend zijn voor de wederpartij – in de regel de koper.
Onredelijk nadeel
Het is aan de gebruiker van de algemene voorwaarden - in de regel de verkoper - om aan te tonen dat er geen onredelijk nadeel voor de wederpartij bestaat. De bewijslast ligt dus nadrukkelijk bij de verkoper, de koper hoeft zich alleen maar te beroepen op een van de bepalingen uit de lijst.
Maar welke bepalingen bevinden zich nu in die grijze schemerzone? Als voorbeeld pakken we artikel 6:237 sub e, dat ziet op een beding dat ‘de gebruiker een ongebruikelijk lange of onvoldoende bepaalde termijn voor de nakoming geeft’.
Wanneer een webshop van boeken en cd’s een levertijd van twee maanden hanteert, begeeft deze zich overduidelijk op een grijs gebied. Zo kan een consument, die anderhalve maand na aankoop zijn boek of cd nog niet heeft ontvangen, naar alle waarschijnlijkheid afzien van de koopovereenkomst. Als de webshop zich verweert met een verwijzing naar de algemene voorwaarden – ‘wij leveren uiterlijk binnen twee maanden’ – kan de koper op zijn beurt een beroep doen op artikel 6:237 sub e. Daarmee komt die bepaling uit de algemene voorwaarden buitenspel te staan. Het is vervolgens aan de webshop om aan te tonen dat die twee maanden wachten niet onredelijk bezwarend zijn voor de koper.
Dat is overigens geen kansloze missie, blijkt uit rechtspraak. Zo oordeelde de rechter al eens dat een tussenverkoper soepelere levertijden mag hanteren. Een tussenverkoper is immers op haar beurt ook weer afhankelijk van een leverancier. Dat geldt helemaal in het geval van specialistische zaken.
Terug naar het voorbeeld. Wanneer de webshop geen boeken of cd’s maar zeldzame, unieke sieraden – geïmporteerd uit Zuid-Amerika – zou verkopen, kan een levertijd van twee maanden toch rechtmatig zijn. Want, zo betoogde de rechter, de koper moet er rekening mee houden dat een verkoper dergelijke zeldzame zaken niet altijd op voorraad heeft.
Nog een paar voorbeelden van grijze bepalingen:
- een opzegtermijn voor de wederpartij die langer is dan de eigen opzegtermijn (artikel 6:237 sub l);
- een beding waarmee de verkoper zonder opgaaf van reden onder de overeenkomst uitkomt (artikel 6:237 sub d);
- een bepaling die de verkoper het recht geeft af te wijken van eerder gemaakte afspraken (artikel 6:237 sub c).
Een succesvol beroep op artikel 6:237 resulteert in vernietiging van de betreffende bepaling van de algemene voorwaarden.
Dat betekent dat die concrete bepaling geacht wordt nooit te hebben bestaan en geen enkele werking heeft. De verkoper kan zich er niet meer op beroepen. Let op, de algemene voorwaarden blijven voor het overige gewoon intact en rechtsgeldig!
Heeft u hierover meer vragen, neem dan vrijblijvend contact op met mr. René Menting van advocatenkantoor Het Wetshuys advocaten en mediators.