Als er beslag wordt gelegd op uw inkomen dan geldt er een beslagvrije voet. Het woord “beslagvrij” zegt het al: vrij van beslag. Op een deel van het inkomen kan dus geen beslag worden gelegd. Een deurwaarder kan alleen dat deel van het inkomen komen, dat boven de beslagvrije voet uitkomt. Dat deel waar de deurwaarder wel aan komen kan, wordt door de deurwaarder geïncasseerd, en overgemaakt aan de schuldeiser, net zo lang totdat de hele schuld afbetaald is.
Als inkomen wordt gezien een periodieke betaling, zoals een salaris of een uitkering.
Welk deel is beslagvrij? De wetgever heeft daar een lastige formule voor opgesteld, die in de basis inhoudt: “90% van de toepasselijke norm van de Wet werk en bijstand / sedert 1 januari 2015 geheten “de Participatiewet”. Daarbij is de vakantie-uitkering inbegrepen. De toepasselijke norm is kort gezegd gerelateerd aan je leefsituatie (alleenstaand/samenwonend). Het bedrag dat uit de eenvoudige berekening van 90% van “de bijstandsnorm” volgt, dient vervolgens met bepaalde posten verhoogd of verlaagd te worden. Dat maakt het nu juist zo ingewikkeld. Een beslagvrije voet is voor een leek moeilijk te berekenen of na te rekenen. Dat het niet eenvoudig is, blijkt ook wel uit het gegeven, dat ook deurwaarders ook wel eens een vergissing maken bij de berekening.
Posten waarmee de beslagvrije voet dient te worden verhoogd (artikel 475 d lid 5 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering):
a. de premie van een door de schuldenaar gesloten ziektekostenverzekering, verminderd met de normpremie, bedoeld in artikel 2 van de Wet op de Zorgtoeslag, voor zover reeds begrepen in de bijstandsnorm zoals die voor de schuldenaar geldt ingevolge het eerste, tweede en voerde lid, en met krachtens die wet ontvangen zorgtoeslag, telkens wanneer deze premie vervalt terwijl het beslag ligt
b. de voor rekening van de schuldenaar komende woonkosten verminderd met ontvangen huurtoeslag of woonkostentoeslag, voor zover, voor zover de woonkosten, na deze vermindering, meer bedragen dan het bedrag, genoemd in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag, met dien verstande dat de verhoging van de beslagvrije voet niet meer bedraagt dan het huurtoeslagbedrag waarop de schuldenaar, uitgaande van de laagste inkomenscategorie, krachtens artikel 21 van de Wet op de huurtoeslag ten hoogste aanspraak heeft.
Posten waarmee de beslagvrije voet dient te worden verlaagd (artikel 475d lid 6 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering):
De beslagvrije voet wordt verminderd met de voor beslag vatbare periodieke inkomsten van de schuldenaar waarop geen beslag ligt, alsmede met het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud en de toeslag voor een partner of eenoudergezin, begrepen in aan de schuldenaar toegekende studiefinanciering of tegemoetkoming in de studiekosten die niet vatbaar is voor beslag.
Op 2 november 2013 heeft de Nationale Ombudsman een onderzoek gepresenteerd, onder de titel “Met voeten getreden, schendingen van de beslagvrije voet door gerechtsdeurwaarders”.
Daarin staat vermeld (pagina 19) dat “de behoorlijksheidsnorm van goede informatieverstrekking inhoudt dat een deurwaarder aan de beslagene gevraagd en ongevraagd alle informatie geeft over handelingen en besluiten die de belangen van die schuldenaar kunnen raken. Hij stekt zich daarbij actief en servicegericht op en verstrekt uit eigen beweging en tijdig alle informatie die van belang is voor de beslagene”.
De Nationale Ombudsman wijst er op dat een eerder gedane aanbeveling nog steeds geldt: “in het belang van de opdrachtgever en in het belang van een goede rechtsbedeling vergewist de gerechtsdeurwaarder zich ervan dat de debiteur begrijpt wat er van hem verlangd wordt”.
“In de ogen van de Nationale Ombudsman zouden beslagenen het meest geholpen zijn met een helder en persoonlijk bericht. Hierin kan de deurwaarder toelichten met welke gegevens de beslagvrije voet is berekend en kan hij een kopie van de berekening meesturen.
Als er gegevens ontbreken aan deze berekening dient de deurwaarder duidelijk aan te geven welke gegevens nog ontbreken en dient hij beslagene uit te nodigen om deze alsnog aan hem aan te leveren. Er staat een rekenmodule op www.kbvg.nl en er is een APP (applicatie) met een rekenmodule. Deurwaarders zouden in deze brief kunnen wijzen op die rekenmodule of op het bestaan van de APP (applicatie)”.
De deurwaarder vraagt informatie op, bij degene bij wie hij beslag wil leggen. Er wordt gevraagd wat het inkomen is van diegene, en van de eventuele partner. Als men deze informatie ten aanzien van de partner niet opgeeft, dan heeft dat tot gevolg dat er slechts rekening hoeft te worden gehouden door de deurwaarder met de helft van de beslagvrije voet.
Na de beslaglegging dient de deurwaarder de hoogte van de beslagvrije voet te melden aan de beslagene. Dat staat in de wet in artikel 475g lid 1 Rv.
Onrechtmatig
Als het beslag niet conform de regels wordt gelegd, is dat jegens de beslagene onrechtmatig. Dat is uitgesproken in ECLI:NL:RBZLY:2009:BL0084. De deurwaarder is in die procedure veroordeeld om schadevergoeding te betalen aan de beslagene, omdat deze ten onrechte de beslagvrije voet op nihil heeft gesteld.
De beslagvrije voet is dat deel van het inkomen, dat geen ruimte biedt voor beslag, omdat men dat deel van het inkomen beslist nodig heeft om mee in het levensonderhoud te voorzien.
Als de beslagvrije voet verkeerd is berekend, bijvoorbeeld te laag, dan is er teveel ingehouden met het beslag. In het rapport van de Consumentenbond “Met voeten getreden” staat op pagina 20, “dat met de invoering van de beslagvrije voet het de bedoeling van de wetgever is geweest om mensen met schulden een bestaansminimum te garanderen. Dit betekent dat als zich een wijziging van omstandigheden heeft voorgedaan of als de beslagvrije voet in de voorliggende periode onjuist was vastgesteld, dit onverwijld en met terugwerkende kracht dient te worden gecorrigeerd. Dit blijkt uit enkele passages uit de parlementaire geschiedenis. In lid 5 is de regel vastgelegd dat wijziging van omstandigheden ten voordele van de schuldenaar meteen de beslagvrije voet beïnvloedt: is in onwetendheid te veel aan de beslaglegger betaald, dan moet hij dat onverwijld teruggeven of verrekenen…”*.
Ten spoedigste
“Wel is geregeld dat de gevolgen van fouten ten spoedigste ongedaan moeten worden gemaakt, wanneer de beslagvrije voet van de schuldenaar daardoor niet geheel in acht is genomen”**. “Zodra de schuldenaar dit heeft aangetoond, wordt de vermindering van de beslagvrije voet ongedaan gemaakt. Eventueel te veel aan de beslaglegger afgedragen gelden worden in dit geval verrekend***”. Dit standpunt wordt ook bevestigd in tucht- en civiele rechtspraak.
*Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 17897, nr. 5, memorie van antwoord, pag. 13
**Tweede Kamer, vergaderjaar 1988-1989, 17897, nr. 10, nota naar aanleiding van het eindverslag, pag. 7
***Kamerstukken II 1982-1983, 17897, nr. 3, pag. 19-20.
De ombudsman ziet het dan ook als de verantwoordelijkheid van de deurwaarder om - zodra bekend is dat de beslagvrije voet te laag is vastgesteld – bij de schuldenaar te informeren of dit in de voorliggende periode ook zo was. Als dat inderdaad het geval is dient hij de beslagvrije voet met terugwerkende kracht te herstellen en het te veel betaalde aan de schuldenaar terug te betalen. Hoever deze terugwerkende kracht gaat, zal van geval tot geval moeten worden bekeken”.
Voorlopige teruggaaf heffingskorting
Bij deze teruggaaf van de Belastingdienst dient op grond van de wet de beslagvrije voet te worden toegepast. Het vorm een onderdeel van het inkomen dat men heeft.
Huurtoeslag of zorgtoeslag
Het is de bedoeling van de wetgever dat ook op deze inkomsten de beslagvrije voet wordt toegepast. Dit wordt ook in de rechtspraak (de jurisprudentie) bevestigd.
Ook als men in het buitenland woont, dient de beslagvrije voet te worden toegepast. Zodoende kan de beslagenen voldoende inkomsten voor het bestaan overhouden.
Indien u een discussie met de deurwaarder heeft over de beslagvrije voet, zal de deurwaarder u dienen te verwijzen naar de kantonrechter, als u er samen niet uit komt. U kunt op grond van artikel 475f Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering de kantonrechter verzoeken de beslagvrije voet toe te passen, als de deurwaarder dat niet doet. De kantonrechter neemt dan een beslissing, die de deurwaarder dient op te volgen. Omdat de deurwaarder de aan hem toegekende wettelijke bevoegdheden correct dient toe te passen, en de deurwaarder geacht wordt de regels te kennen, mag van de deurwaarder worden verwacht dat deze de berekeningen correct uitvoert. Indien dat niet het geval is, kunt u zich bij de beroepsorganisatie beklagen. Het behoorlijkheidsvereiste van betrouwbaarheid is daarbij van belang. Artikel 475f Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering luidt als volgt: