Als men getrouwd is, en men niet meer bij elkaar wil blijven, dan kan men door te scheiden een einde maken aan het huwelijk. Jaarlijks worden er in Nederland meer dan 30.000 echtscheidingen uitgesproken.
Daar waar de term “echtscheiding” wordt gebruikt, kan men ook ontbinding van geregistreerd partnerschap lezen,
Om te kunnen scheiden is het niet nodig dat u het daar samen over eens bent. Ook als slechts 1 van de 2 wil scheiden, dan kan dat. Er geldt ook geen minimum duur van het huwelijk, om te kunnen scheiden. De enige reden die relevant is, dat betreft “duurzame ontwrichting van het huwelijk”. Ofwel: u kunt niet langer bij elkaar blijven.
En als één van de partijen vindt dat het huwelijk duurzaam ontwricht is, neemt de rechter dat vrijwel in alle gevallen aan.
De procedure kan op 2 manieren worden gevoerd: eenzijdig of gemeenschappelijk. Bij een gemeenschappelijke procedure heeft u samen een advocaat, en vraagt u samen de echtscheiding aan. Bij een eenzijdige procedure wordt het verzoekschrift tot echtscheiding ingediend door 1 partij, en de andere partij kan tegen dat verzoek desgewenst verweer voeren.
Het verweer voeren moet door middel van een advocaat. Die stelt daarvoor een verweerschrift op, dat wordt ingediend bij de rechtbank.
Tot wanneer kan verweer worden gevoerd? Die termijn betreft in principe – en minstens – 6 weken. Als het verzoekschrift is ingediend, moet die partij het verzoekschrift door een deurwaarder laten uitreiken aan de andere partij. Van die uitreiking wordt een exploit opgemaakt door de deurwaarder. Een exploit is een akte, waarin verslag wordt gedaan van het officieel overhandigen van een gerechtelijk stuk.
Dat exploit stuurt de deurwaarder naar de advocaat die het verzoekschrift bij de rechtbank heeft ingediend. De advocaat stuurt dat vervolgens weer naar de rechtbank.
Daarmee is de rechtbank duidelijk dat ze allemaal hetzelfde verzoekschrift hebben ontvangen, en dat de andere partij het verzoekschrift ook daadwerkelijk heeft ontvangen. Anders zou het namelijk kunnen gebeuren, dat men gescheiden is zonder dat men van de echtscheidingsprocedure op de hoogte is geweest. Dan heeft men dus ook geen verweer kunnen voeren, en ook zelf geen “tegen-verzoeken” heeft in kunnen dienen, en dat is niet de bedoeling.
Als de andere partij het eens is met wat er in het verzoekschrift tot echtscheiding wordt gevraagd, zijn er 2 opties:
Klik hier voor een voorbeeld van een akte referte.
Als de andere partij het niet eens is met het verzoekschrift, dient daar – uiteraard tijdig – verweer tegen te worden gevoerd.
Als de ene partij (A) een verzoekschrift indient, de andere partij (B) een verweerschrift indient, dan kan de partij (B) met het verweerschrift daarin ook zelf nog verzoeken toevoegen. Dat heet dan een zelfstandig verzoek. Tegen een zelfstandig verzoek van de verwerende partij (B) kan de verzoekende partij (A) ook weer een verweerschrift indienen.
Een zelfstandig verzoek betreft een verzoek waar de andere partij, degene die het verzoekschrift bij de rechtbank indient, nog niet over begonnen is. Als partij A vraagt om vaststelling van kinderalimentatie van € 200 en partij B wil zich daartegen verweren, en in plaats van € 200 bijvoorbeeld € 150 betalen, dan is dat geen zelfstandig verzoek. Als daarentegen partij B een beslissing wil vragen over het gebruik van de echtelijke woning, dan heet dat wel een zelfstandig verzoek als partij A daar nog geen beslissing over heeft gevraagd.
De termijnen betreffen, als partij A het verzoekschrift tot echtscheiding indient:
Nadat de processtukken zijn ingediend, zal de zaak door de rechtbank in de wacht worden gezet, in afwachting van de planning van een zitting. Het hangt af van een aantal omstandigheden, hoe lang dat duurt. De ene rechtbank heeft het op het ene moment nu eenmaal drukker dan de andere rechtbank. Als er eenmaal een zittingsdatum is gepland, ligt die in de regel al snel een maand of 2 à 3 in de toekomst, zodat het soms best een half jaar kan duren voordat de zaak op een zitting wordt behandeld, nadat de processtukken over en weer zijn ingediend.
Als er eenmaal een zittingsdatum is gepland, ontvangt men daarvoor een oproep. Zodra de oproep is gezonden, kan men in echtscheidingsprocedures en alimentatieprocedures veelal nog binnen 10 dagen na de datum van de oproepingsbrief een andere zittingsdatum vragen voor het geval men al weet verhinderd te zullen zijn op de geplande datum. Nadien is het lastig om een nieuwe zittingsdatum te krijgen, dus houd er rekening mee dat de zitting door gaat. Noteer de datum en het tijdstip dus direct in uw agenda.
In echtscheidingsprocedures waarbij alimentatie aan de orde is, dienen beide partijen door middel van hun advocaat uiterlijk 10 dagen voor de zitting een aantal recente stukken te hebben ingediend, met daarbij een berekening van draagkracht en/of behoefte.
Niet in alle gevallen dienen al deze stukken te worden ingediend. Uw advocaat kan u vertellen welke stukken dienen te worden ingediend. De berekening van de alimentatie maakt de advocaat voor u. Het is dan ook heel belangrijk om de betreffende stukken snel aan uw advocaat toe te zenden, omdat de advocaat met die stukken nog een berekening moet maken.
De algemene regel is dat de rechtbank met stukken die niet op tijd zijn ingediend (ofwel niet uiterlijk 10 dagen voor de zitting door de rechtbank en de wederpartij zijn ontvangen) geen rekening hoeft te houden. De rechter kan beslissen de stukken toch toe te laten, doch het is een gok. De rechter kan ze buiten beschouwing laten. Zorg dus dat uw advocaat de stukken ruim van te voren heeft ontvangen, en dat uw advocaat nog voldoende tijd heeft om een berekening namens u op te stellen. Dat is immers ook in uw belang.
Alleen advocaten mogen bij de rechtbank een echtscheidingsprocedure voeren. Anderen, zoals scheidingsbemiddelaars die geen advocaat zijn, mogen dergelijke procedures niet voeren. Op deze site vindt u in uw regio een advocaat die bevoegd is bij de rechtbank een echtscheidingsprocedure te voeren. En die ook nog eens gespecialiseerd is in echtscheidingsprocedures.
Als er sprake is van minderjarige kinderen, die uit uw gezamenlijke huwelijk zijn geboren, dan bent u verplicht om bij echtscheiding samen een ouderschapsplan op te stellen. In een ouderschapsplan kunt u samen afspraken maken over de kinderen, in het bijzonder over de zorgtaken en opvoedingstaken.
Daarbij kunt u gebruik maken van een standaard-document, dat u als ouders samen in vult. Klik hier voor een voorbeeld.
Het is ook mogelijk dat de ene partij een aanzet geeft door het zo in te vullen, als deze partij zou willen dat het er uit komt te zien, en dat dan voor te leggen aan de andere partij. De ander kan er vervolgens op reageren. Als u er dan samen uitkomt, dan kunt u het ondertekenen. De advocaat zendt het dan naar de rechtbank. Komt u er samen niet uit, dan kunt u toch een echtscheidingsprocedure starten. Bij de rechtbank dient u de versie van het ouderschapsplan in, die u wilt. De andere partij dient dan de versie in, die hij/zij wil afsopreken. De rechter zal er vervolgens over beslissen.
Dan kunt u bij de rechter voorlopige voorzieningen vragen. Dat is een procedure die lijkt op de meer bekende kort geding procedure, maar bedoeld is speciaal voor het personen- en familierecht. Deze voorlopige voorzieningen procedure kunt u starten ofwel kort voor de echtscheidingsprocedure, ofwel als de echtscheidingsprocedure nog aanhangig is. U kunt die procedure zelfs nog starten als de echtscheiding al is uitgesproken, maar dan enkel zolang de echtscheidingsbeschikking nog niet is ingeschreven. Met de inschrijving is de procedure immers tot een einde gekomen, en dient men op een andere wijze het recht te halen.
Door een voorlopige voorzieningenprocedure te voeren kunt u op korte termijn een voorlopige uitspraak krijgen, over onderwerpen waarover in de echtscheidingsprocedure een meer definitieve uitspraak kan worden verkregen. Er wordt dan een ordemaatregel getroffen door de rechter, om de periode te overbruggen tot de definitieve uitspraak in de echtscheidingsprocedure.
Het gaat bij voorlopige voorzieningen met name om:
Als de rechter een voorlopige voorziening treft, dan kan hij bijvoorbeeld bepalen dat u voorlopig recht heeft op een bepaald bedrag aan alimentatie, of uw kinderen op bepaalde dagen bij u mag hebben (omgang/verdeling van zorg- en opvoedingstaken).
Die uitspraak en die alimentatie gelden dan in principe voor de duur van de echtscheidingsprocedure, en totdat er in de echtscheidingsprocedure een beslissing is genomen over de alimentatie. Die zal dan in de plaats komen van de voorlopige alimentatie.
Het is ook mogelijk dat er voorlopige voorzieningen zijn getroffen, maar dat er naderhand wat verandert, en het nog even duurt voordat de uitspraak wordt gedaan in de echtscheidingsprocedure. De alimentatie kan bijvoorbeeld niet meer opgebracht worden. In dat geval kan men een wijziging vragen van de voorlopige voorzieningen. Men kan van een beslissing in voorlopige voorziening niet in hoger beroep (uitzonderingen daargelaten).
Na de zitting in het kader van voorlopige voorzieningen, zal de rechter in de regel na 2 weken uitspraak doen, en een beschikking afgeven. Deze stuurt de rechtbank aan de advocaat, en deze stuurt deze weer door aan u.
Als u voorlopige voorzieningen vraagt, en de echtscheidingsprocedure is nog niet gestart, dan is het van belang dat men, als de uitspraak van de voorlopige voorzieningen op papier staat (in een beschikking), binnen 4 weken de echtscheidingsprocedure start. Als dat niet gebeurt, komt de beschikking voorlopige voorzieningen te vervallen, en zal de voorlopige voorzieningenprocedure eigenlijk opnieuw moeten.
Soms er is nauwelijks een keuze, om wel of niet samen een advocaat in de arm te nemen. Bijvoorbeeld als er sprake is van huiselijk geweld. In een dergelijk geval is het niet goed mogelijk voor een advocaat om voor beide partijen op te treden. Dan kunt u beter ieder een eigen advocaat hebben. Als maar één van de partijen wil scheiden, is het al meteen duidelijk dat die partij dan naar een advocaat toe moet.
Ook is van belang of u in grote lijnen het met elkaar eens bent, of op zijn minst denkt het samen eens te kunnen worden. De advocaat beslist immers niet voor u, hij adviseert en berekent alleen.
Het is absoluut niet zo, dat u voor een vechtscheiding kiest, wanneer u zelf een advocaat benadert. Ook de advocaat heeft er geen belang bij om er een vechtscheiding van te maken. De advocaat heeft het erg druk, en kan per dossier maar een bepaalde tijd besteden.
U kunt het dus zelf beslissen, of u samen een advocaat wilt inschakelen, of alleen. Bel ook gerust een advocaat op, en leg uw vraag voor als u zich afvraagt wat in uw geval het beste is. Uw advocaat kan u ook daarbij behulpzaam zijn.
Op de zitting, bij de rechtbank, wordt u verteld door de rechter wanneer de echtscheiding wordt uitgesproken. Dat is meestal 4 weken later. Het kan ook zijn, dat het even zo druk is bij de rechtbank, dat de uitspraak wordt uitgesteld met bijvoorbeeld 4 weken.
Het uitspreken van de echtscheiding gebeurt schriftelijk. Het heet wel een “uitspraak” maar rechters lezen de echtscheidingsuitspraken heus niet hardop voor. Bij de “uitspraak” kunt u niet aanwezig zijn. Dat geldt zowel voor de partijen als de advocaat. Het is feitelijk een administratieve kwestie.
Nadat de uitspraak is gedaan, en deze op papier staat (dat heet een “beschikking”), dan zendt de rechtbank deze beschikking aan de advocaat of advocaten van partijen. Als een partij geen advocaat heeft, en geen verweer heeft gevoerd, dan stuurt de rechtbank per post de uitspraak aan die partij op. Als een partij wel een advocaat heeft, dan stuurt de rechtbank deze advocaat de beschikking per post toe, dan wel per griffiepost in het geval de advocaat bij de rechtbank een postvakje (dat noemt men een griffievakje) in gebruik heeft. Pas nadat de advocaat het postvakje bij de rechtbank heeft geleegd, zal de advocaat de beschikking hebben ontvangen en aan u door kunnen sturen. Advocaten komen niet iedere dag bij de rechtbank en legen hun postvakje dan ook niet iedere dag.
Nadat de echtscheiding is uitgesproken en u de beschikking heeft ontvangen, waarin staat vermeld dat de rechtbank de echtscheiding uitspreekt, bent u nog niet gescheiden. Om de echtscheiding een feit te doen zijn, moet de beschikking nog worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand, waar u destijds bent gehuwd. Aldus: de rechter heeft wel de echtscheiding uitgesproken, maar u bent dan nog niet gescheiden.
Dat heeft een goede reden. Een echtscheiding betreft een emotionele en belangrijke kwestie. Als de rechter een uitspraak doet, dan wilt u er misschien toch nog even over nadenken, alvorens u de beslissing van de rechter definitief maakt. Daarom heeft de wetgever bepaald dat iedere echtgenoot 3 maanden de tijd krijgt, om te bedenken of u wellicht alsnog in beroep wilt gaan tegen de beslissing. Denk er om dat er in de beslissing heel veel aparte beslissingen kunnen staan, zoals ten eerste de echtscheiding doch ook de kinderalimentatie, de partneralimentatie, ouderschapsplan/zorgregeling, verblijfplaats van de kinderen, toekenning van een huurrecht aan een der partijen of gebruiksrecht van de echtelijke woning, verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap.
Omdat u 3 maanden de tijd krijgt om in hoger beroep te gaan, moet die termijn van 3 maanden in principe worden afgewacht, om aan beide partijen de kans te geven, om in hoger beroep te gaan. Indien echter beide partijen het eens zijn met de uitspraak, kunt u al direct de beschikking inschrijven in de registers van de burgerlijke stand, als u daarvoor beiden een akte berusting tekent.
Klik hier voor een voorbeeld van een akte berusting.
Door een dergelijke akte te ondertekenen, geeft u aan de hoger beroep termijn van 3 maanden niet af te willen wachten en al meteen de beschikking in te willen schrijven. Dat maakt de echtscheiding snel een feit, omdat de burgerlijke stand de echtscheiding meestal inschrijft op de dag dat het inschrijvingsverzoek wordt ontvangen.
Er is ook een handig alternatief, dat niet bij alle advocaten even goed bekend is, waardoor men de echtscheiding wel direct kan inschrijven maar nog even goed in beroep kan gaan tegen de andere onderdelen van de uitspraak, zoals ten aanzien van de alimentatie. Dan dient men een akte berusting te ondertekenen dat die mogelijkheid uitdrukkelijk open laat, en waarin staat dat men vooralsnog alleen verklaart ten aanzien van de echtscheiding af te zien van hoger beroep, en het recht nog even voorbehoudt om alsnog in beroep te gaan tegen bijvoorbeeld de beslissing betreffende partneralimentatie.
Klik hier voor een geclausuleerde akte berusting.
Ongeveer een week nadat de advocaat de akte berusting heeft gezonden aan de gemeente, ontvangt de advocaat het bericht dat de echtscheidingsbeschikking is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. In dat bericht staat de datum waarop dat bij de gemeente is gebeurd. Met ingang van die datum bent u aldus gescheiden.
Als beide partijen overigens vergeten de echtscheidingsbeschikking tijdig in te schrijven, dan vervalt de echtscheidingsbeschikking, en moet de hele echtscheidingsprocedure opnieuw.
De termijnen van 3 maanden vangen niet altijd aan op de datum van de beschikking. Indien namelijk partij A het verzoekschrift tot echtscheiding indient, en partij B spoorloos is, en niets van zich laat horen in de procedure, en vervolgens ook niet op de hoogte is van de uitspraak, dan kan worden gesteld dat de termijnen pas gaan lopen nadat duidelijk is dat partij B op de hoogte is van de beschikking. In de regel is dat in ieder geval duidelijk nadat de beschikking aan de andere partij is uitgereikt door middel van een deurwaarder. Die uitreiking noemen we een “betekening”. Indien die betekening in persoon plaats vindt, ofwel face to face aan partij B, dan is het zeker dat vanaf dat moment de termijnen gaan lopen.
Wat gebeurt er als de andere partij niet vindbaar is? Dan kan men toch een echtscheidingsprocedure voeren. Omdat altijd dient te worden aangetoond dat de andere partij op de hoogte is van de echtscheidingsprocedure, dan wel dat zo goed mogelijk is geprobeerd de andere partij op de hoogte te stellen, is er een alternatief gevonden voor de ”reguliere” uitreiking door de deurwaarder aan partij B. In dergelijke gevallen vindt de uitreiking ofwel betekening “openbaar” plaats. Dat houdt in dat de indiening van het verzoekschrift wordt vermeld in een landelijk verschijnend dagblad, en door de deurwaarder dient te worden uitgereikt aan de Officier van Justitie van de rechtbank waar de procedure aanhangig is. In het geval van een dergelijke “openbare betekening” gelden andere termijnen. De gewone verweertermijn betreft in dat geval niet (minimaal) 6 weken maar 3 maanden. Indien na die periode geen verweer is ontvangen, wordt partij B als “niet verschenen” geregistreerd in de echtscheidingsprocedure. Indien en voor zover de rechtbank het verzoek niet ongegrond en/of niet onrechtmatig voorkomt, zal het echtscheidingsverzoek worden toegewezen.
Dit zijn allemaal termen die hetzelfde betekenen: het hebben van een gezamenlijke advocaat. Dat betekent dus dat u samen een advocaat heeft, die met u samen bekijkt wat voor u een haalbare oplossing is.
In een convenant kunnen afspraken over de scheiding, en de vermogensrechtelijke gevolgen daarvan. Er bestaat geen wettelijke verplichting een convenant te sluiten.
Let bij de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap wel op een aantal bijzonderheden:
dat er voor het overlijden bij de notaris een testament is opgemaakt waarin staat vermeld dat de erfenis niet bestemd is voor de echtgenoot van de erfgenaam, en buiten de boedel / de huwelijksgoederengemeenschap zal blijven.
In het geval van huwelijksvoorwaarden is de verdeling in de regel gecompliceerder dan een geval waarin partijen zonder huwelijksvoorwaarden zijn gehuwd. Bij huwelijksvoorwaarden is het altijd raadzaam om te bezien wat de gevolgen zijn van uw huwelijksvoorwaarden. Men denkt vaak ”die huwelijksvoorwaarden zorgen er voor dat alles apart is en blijft”. Dat is vaak juist niet het geval, omdat men bijvoorbeeld een verrekenbeding heeft vastgelegd, en dat vervolgens niet uitvoeren. Indien men een verrekenbeding heeft en niet ieder jaar het afgelopen jaar in financieel opzicht met elkaar afrekent (“verrekent”), moet men soms alsnog – onbedoeld – met elkaar afrekenen in het kader van de scheiding. En als u vervolgens denkt dat het u vrij staat, die afrekening achterwege te laten, dan kan de fiscus daar anders over denken. Die kan schenkingsbelasting heffen over het bedrag dat de ene partij de ander “cadeau” heeft gedaan.
In sommige gevallen is het zelfs denkbaar dat men, zolang toch nog geen sprake is van echtscheiding, de huwelijksvoorwaarden tijdens het huwelijk wijzigt, om alles “gewoon” 50/50 te kunnen delen.
Over al deze voorziene en onvoorziene kwesties, bent u bij een advocaat aan het goede adres voor advies.
In de wet is een huwelijk op bijna alle onderdelen gelijk gesteld aan een geregistreerd partnerschap. Ook voor het beëindigen van een geregistreerd partnerschap dient u dus een advocaat in te schakelen, en een verzoekschrift bij de rechtbank in te dienen.
Een echtscheiding is definitief, nadat de echtscheidingsbeschikking is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Een scheiding van tafel en bed is definitief nadat de beschikking is ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Dat is een register dat bij de rechtbank wordt gehouden.
Mag ik mensen meenemen naar de zitting?
Nee. Het is een “besloten” zitting. Dat houdt in dat de zitting niet openbaar is en men alleen maar in de zaal mag, als men partij is in de procedure. Dus de partijen A en B mogen dan naar binnen, en hun advocaten.
Hoe lang duurt een echtscheidingsprocedure?
Een echtscheidingsprocedure kan van begin tot eind langer dan een jaar duren. Soms wordt er echter in een echtscheidingsbeschikking uitspraak gedaan over de echtscheiding, en de gewone verblijfplaats van een kind, en wordt de zorgregeling aangehouden ter zake de vraag hoeveel dagen per week een kind bij de ene en hoeveel dagen bij de andere ouder zal zijn. Dan komt die laatste beslissing, op het laatste onderdeel, wat later. Meestal echter wordt er in 1 beschikking uitspraak gedaan over zowel de echtscheiding als de andere onderdelen.
Wat zijn voorlopige voorzieningen?
Een voorlopige voorziening is een ordemaatregel, die de rechter kan treffen voor de duur van de echtscheidingsprocedure. Zodoende kan men even vooruit, en bijvoorbeeld weer de rekeningen betalen met de voorlopig vastgestelde alimentatie, en kan men met meer rust de uitkomst van de echtscheidingsprocedure afwachten. Het is soms eenvoudig niet mogelijk om samen in 1 woning te wonen, met alle spanningen van de echtscheidingsprocedure. Daarom is het goed, dat men bij de rechtbank hiervoor snel terecht kan, en ook snel een – voorlopige – uitspraak op papier krijgt.
Waarom worden kinderen vanaf 12 jaar gehoord in familieprocedures?
De rechter vindt het belangrijk om te weten wat kinderen vinden, en wat zij willen, en of de ouders daar ook aandacht voor hebben. Het belang van kinderen is zo groot, dat de ouders kinderen de kans wil geven het met de rechter te bespreken wat zij willen, zodat de rechter daar rekening mee kan houden. Dat is niet om de kinderen vanaf 12 jaar te laten beslissen.
Mogen kinderen zelf beslissen waar ze gaan wonen, als ze 12 jaar oud worden?
Nee. Absoluut niet. Dat is een wijdverbreid misverstand. Kinderen die 12 jaar of ouder zijn, mogen de rechter in een procedure vertellen wat ze willen. De rechter luistert daar dan heel goed naar. Maar: een kind is een kind. Kinderen nemen dergelijke beslissingen niet. Dat doen de ouders. Komen zij er samen niet uit, dan kan één van de ouders de rechter vragen voor hen de knoop door te hakken en een beslissing te nemen.
Kan de bijstand mij verplichten alimentatie te vragen aan mij ex?
Ja, dat kan. Als u beroep doet op bijstand van de overheid, is het ook wel logisch dat u doet wat u kan om inkomsten te verwerven. Indien uw ex aan u partneralimentatie kan betalen, dan moet u daar ook aanspraak op maken. Het is zelfs zo, dat als u in een convenant zou zijn overeengekomen met uw ex dat u afstand doet van uw recht op partneralimentatie, dat de sociale dienst daarmee niets te maken heeft, en gewoon alimentatie kan verhalen op uw ex.