De Officier van Justitie moet onderzoeken of een verdachte strafbaar is. Als dat niet het geval is, mag de Officier van Justitie geen strafbeschikking opleggen. Dit is een relevant verschil met een afdoening die de Officier van Justitie al heel lang kan hanteren, en dat is de transactie. In het geval van een transactie die wordt gebruikt ter voorkoming van strafvervolging, hoeft de schuld niet vast te staan. De strafbeschikking echter is een vorm van afdoening van een strafbaar feit waarbij de verdachte wordt vervolgd. Wat dat betreft lijkt de strafbeschikking op een rechterlijke afdoening.
Omdat een strafbeschikking uitgaat van schuldvaststelling, kan een verdachte die in een strafbeschikking heeft berust en aan de opgelegde straf heeft voldaan, daar naderhand niet op terugkomen. Het heeft dus geen zin om te stellen dat de schuld niet is vastgesteld.