Voogdij betreft gezag over een kind door een niet-ouder. Ofwel: gezag wordt door een derde uitgeoefend.
De termen “voogdij” en “gezag” worden echter vaak door elkaar gebruikt. Waarschijnlijk omdat “vroeger” de voogdij werd toegewezen aan de ouder bij wie een kind na echtscheiding bleef wonen. De toeziende voogdij werd dan aan de andere ouder toegewezen. Toeziende voogdij leverde weinig meer op dan toezien, en staat in schril contrast met de tegenwoordige uitoefening van gezamenlijk ouderlijk gezag na echtscheiding.
Voogdij is in het algemeen aan de orde, als de ouders van een kind komen te overlijden. Met een kind wordt dan een minderjarig kind bedoeld (jonger dan 18 jaar). Er dient namelijk altijd gezag te worden uitgeoefend over een kind, dat kan een kind niet zelf.
Kortom: voogdij doet zich tegenwoordig alleen voor, als het ouderlijk gezag over een kind niet wordt uitgeoefend door een ouder (dus een vader of moeder van een kind) met ouderlijk gezag. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als beide ouders zijn overleden, of als de ouders uit de ouderlijke macht zijn gezet.
Als voogd draagt men de verantwoordelijkheid om het kind te verzorgen en op te voeden. Bovendien bent u de wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Ook bent u onderhoudsplichtig jegens het kind.
Zo ontvangt de voogd bijvoorbeeld kinderbijslag.
Door benoeming tot voogd.
Voor een voogdij bij testament of bij notariële akte gaat u naar de notaris. Het gezagsregister wordt bijgehouden door de rechtbanken. Voor een registratie van voogdij in het gezagsregister vult u op internet een formulier in. Klik hier voor dat formulier.
Als er geen voogd is aangewezen (niet bij testament, niet bij akte en geen registratie in het gezagsregister staat vermeld), dan zal de rechtbank een voogd kunnen benoemen, als de ouders van een kind overlijden.
Het is ook mogelijk, dat de rechtbank niet een persoon maar een instantie tot voogd benoemd, zoals Bureau Jeugdzorg.
In het geval over een kind tijdelijk geen gezag kan worden uitgeoefend, omdat er wel een gezaghebbende ouder is, maar deze ouder er te ziek voor is, dan kan er als kinderbeschermingsmaatregel ook een voorlopige voogd worden benoemd.
In het geval een bekende u als voogd heeft aangewezen over een kind, dan bent u niet zomaar voogd, op het moment dat die bekende zou komen te overlijden. Dat gaat niet automatisch. Eerst komt er een zitting bij de rechtbank. U kunt melden of u de voogdij wel of niet wilt aanvaarden. Dat is een keuze. In het geval u de voogdij wel wilt aanvaarden, vult u bij de rechtbank een zogeheten “bereidheidsverklaring” in.
Er wordt door de rechter dan iemand anders benaderd om de voogdij te aanvaarden, dan wel wordt Bureau Jeugdzorg met de voogdij belast.