Alle straffen, of een gedeelte daarvan, kunnen voorwaardelijk worden opgelegd (artikel 14 a Wetboek van Strafrecht. Als de rechter een straf voorwaardelijk oplegt, stelt de rechter daarbij een proeftijd vast. Dat staat in artikel 14 b Wetboek van Strafrecht.
Over het algemeen bedraagt die proeftijd 2 jaar. De proeftijd gaat in op de 15e dag na de terechtzitting waarop de uitspraak is gedaan. Als de veroordeelde niet op de terechtzitting aanwezig is geweest, dan gaat de proeftijd in op de 15e dag na de betekening van het vonnis, uiteraard behoudens hoger beroep.
Bij een voorwaardelijke veroordeling horen voorwaarden, zoals de algemene voorwaarde dat de veroordeelde voor de ommekomst van de proeftijd geen strafbare feiten mag plegen, maar ook bijzondere voorwaarden zoals bijvoorbeeld contact met de reclassering, betalen van schadevergoeding en straat- en contactverboden.
Indien een voorwaarde wordt overtreden, dan kan de Officier van Justitie de zogeheten “ten uitvoerlegging” van de voorwaardelijke veroordeling vorderen. Dat betekent dat wordt gevraagd om de voorwaardelijke straf. De rechter beslist op zo’n verzoek van de Officier van Justitie tot tenuitvoerlegging.